Wydawca treści
Z historii urządzania lasów piotrkowsich
W obecnych granicach Nadleśnictwo Piotrków powstało 1 stycznia 2004 r. z połączenia dwóch nadleśnictw: Piotrków i Łęczno, dokonanego na mocy Zarządzenia Nr 105/2003 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 16 grudnia 2003 r.
W większości lasy nadleśnictwa były lasami rządowymi Królestwa Polskiego, służącymi, np. w okresach sejmów jako tereny łowieckie królów dynastii Jagiellonów.
Część lasów tego obszaru należało również do wolborskich dóbr biskupów kujawskich. Około 1820 r. decyzją władz carskiej Rosji dobra biskupie, w tym również lasy, uległy kasacie i weszły w skład własności rządowej. Był to okres wzmożonego rozwoju przemysłowo – gospodarczego tego obszaru, związanego z powstaniem nowego ośrodka przemysłowego w Łodzi. Prowadzono wówczas intensywny wyrąb lasów na potrzeby przemysłu i budownictwa. W ten sposób lesistość obszaru zmniejszyła się w ciągu 100 lat prawie o połowę. Najbardziej ucierpiały pod tym względem dobra poklasztorne.
Przejściowo, w okresie II połowy XIX w., część lasów zostało włączone do dóbr majorackich różnych folwarków (np. majorat Łęczno). Majoraty ostatecznie zostały zlikwidowane po odzyskaniu niepodległości w 1919 r., a lasy wróciły na własność Skarbu Państwa.
Lasy obecnego Nadleśnictwa Piotrków wielokrotnie zmieniały swoją przynależność w administracji leśnej. W XIX w. większość lasów tego obszaru należała do Królestwa Polskiego, tworząc nadleśnictwa: Piotrków i Lubień.
W operacie urządzeniowym z 1922 r. zawarto informację, że najstarszy plan urządzania dla lasów ówczesnego Nadleśnictwa Lubień wykonano, w 1896 r. według instrukcji z 1861 r. Dla lasów Nadleśnictwa Piotrków pierwszy plan urządzenia sporządzono w 1910 r., również według wspomnianej wyżej instrukcji.
Gospodarkę prowadzono wówczas w oparciu o podział lasu na obręby i okręgi. Do obrębu zaliczano lasy o jednakowym sposobie zagospodarowania, a do okręgu lasy w mniej więcej podobnym wieku.
Nadleśnictwo Lubień było podzielone na sześć obrębów: Kłudzice, Łazy, Jezioro, Piła, Lubień i Stobnica, z których tylko w obrębie Kłudzice stworzono gospodarstwo sosnowe o 80 letniej kolei rębu. W pozostałych obrębach wiek rębności wynosił 100 lat. Nadleśnictwo Piotrków tworzył jeden obręb, dla którego przyjęto 120 letnią kolej rębu.
W 1913 r. dla Nadleśnictwa Lubień przeprowadzono rewizję obowiązującego planu, likwidując podział na okręgi, a wprowadzając podział na oddziały.
Po pierwszej wojnie światowej, w myśl nowo opracowanej instrukcji urządzania lasu, dokonano reorganizacji obu nadleśnictw. Nadleśnictwo Lubień podzielono na dwa obręby: Lubień i Łęczno, a Nadleśnictwo Piotrków podzielono na dwa mniejsze nadleśnictwa: Piotrków i Nagórzyce. Wykonano również nowe plany urządzenia na lata 1923/24 – 1932/33 dla nadleśnictw: Piotrków i Nagórzyce oraz na lata 1922/23 – 1931/32 dla Nadleśnictwa Lubień, przy czym sporządzono osobne plany dla obu obrębów tego nadleśnictwa z zamiarem podziału ich na osobne nadleśnictwa, co stało się w 1927 r. Przeprowadzono również wtedy nowy podział powierzchniowy, który w prawie niezmienionym kształcie obowiązuje do dziś.
W obrębach Nadleśnictwa Lubień i Nadleśnictwa Nagórzyce oraz w Nadleśnictwie Piotrków utworzono po jednym gospodarstwie sosnowym z 90 letnią koleją rębu, zagospodarowanym rębnią zupełną.
Po wyekspirowaniu planów, kameralnie wykonano ich przedłużenie na następne pięciolecie.
W latach 1936-37 we wszystkich ówczesnych nadleśnictwach tego terenu przeprowadzono prace urządzeniowe według nowych zasad, zbliżonych do obecnie obowiązujących. Opracowano plany urządzenia lasu na lata gospodarcze 1937/38 – 1946/47. W nadleśnictwach: Lubień, Łęczno i Piotrków przyjęto po jednym obrębie z jednym gospodarstwem sosnowym z 90 letnią koleją rębu. Natomiast w Nadleśnictwie Nagórzyce utworzono dwa obręby z gospodarstwem sosnowym z 90 letnią koleją rębu oraz, znacznie mniejsze, gospodarstwo jodłowo-dębowe ze 100 letnią koleją rębu zagospodarowane rębniami częściowymi.
W okresie międzywojennym stosowano na tym obszarze głównie zręby zupełne z 60-80 m szerokością pasów zrębowych oraz 3-4 letnim nawrotem cięć. Stosowano odnowienie sztuczne. Natomiast w gospodarstwie jodłowo-dębowym prowadzono użytkowanie za pomocą 4 - krotnego wejścia z cięciami na pasie zrębowym szerokości ok. 80 m w drzewostanach jodłowych i 3 krotnym wejściem w drzewostanach dębowych. Wejście z cięciami powtarzano co 5 lat. W drzewostanach jodłowych przyjęto jako podstawowe odnowienie naturalne, a w dębowych – sztuczne. Planowane etaty rębne nie były w zasadzie przekraczane. Dopiero okres II wojny światowej i rabunkowa gospodarka niemieckiego okupanta doprowadziła do prawie dwukrotnego zwiększenia pozyskania drewna.
W tym okresie lasy omawianego obszaru stały się również areną walk z okupantem. Był to teren działania oddziałów AK „Wicher", „Grom" i „Burza", które wielokrotnie przeprowadzały akcje dywersyjne i brały udział w potyczkach z oddziałami niemieckimi. W lasach liczne są pamiątki z tego okresu w postaci samotnych kapliczek, pomników i krzyży.
Po 1945 r. Nadleśnictwo Piotrków zmieniło nazwę na Nadleśnictwo Meszcze. Gospodarka leśna bezpośrednio po wojnie prowadzona była w oparciu o przybliżone tabele klas wieku. Prowizoryczne plany urządzenia lasu opracowano dla omawianych nadleśnictw na okres:
Nadleśnictwo Lubień – 01.10.1946 r. – 31.09.1957 r.,
Nadleśnictwo Łęczno – 01.10.1947 r. – 31.09.1957 r.,
Nadleśnictwo Meszcze – 01.10.1948 r. – 31.09.1958 r.,
Nadleśnictwo Nagórzyce – 01.10.1948 r. – 31.09.1958 r.
Nadleśnictwa, poza gruntami dotychczas przez nie administrowanymi, objęły również lasy prywatne, byłych majątków ziemskich, upaństwowione Dekretem PKWN z dnia 12.12.1944 r.
W okresie obowiązywania prowizorycznego planu urządzenia lasu w Nadleśnictwach Lubień i Łęczno utworzono po jednym gospodarstwie sosnowym ze 100 letnią koleją rębu. Natomiast w nadleśnictwach: Meszcze i Nagórzyce utworzono po trzy gospodarstwa: sosnowe ze 100 letnią koleją rębu, dębowo-sosnowe ze 100 lub 120 letnią koleją rębu i jodłowo-dębowe ze 120 letnią koleją rębu. W latach 1948-52 odgórnie narzucono użytkowanie sposobem przerębowym, posztucznie, a później rębnią gniazdową na wszystkich siedliskach. Sposób ten szybko porzucono przywracając użytkowanie zrębami zupełnymi, oprócz gospodarstw dębowo-sosnowego i jodłowo-dębowego, gdzie stosowano częściową rębnię gniazdową.
W roku 1952 Nadleśnictwo Łęczno przejęło lasy komunalne miasta Sulejowa o powierzchni 568,72 ha, a w rok później lasy upaństwowione wspomnianym wyżej dekretem PKWN o powierzchni 360,34 ha.
Prace definitywnego urządzania lasu zostały przeprowadzone w 1956 r. Ich efektem było opracowanie planów gospodarczych na okres 1.10.1956 – 31.09.1966. Dokonano wówczas nowego podziału lasów na lasy grupy I (ochronne) i grupy II (gospodarcze). Podstawowym sposobem zagospodarowania lasu był sposób zrębowy z rębnią zupełną. W Nadleśnictwach: Meszcze i Nagórzyce stosowano również na siedliskach lasowych rębnię częściową z odnowieniem naturalnym oraz rębnię gniazdową z odnowieniem sztucznym.
Kolejne plany urządzenia lasu wykonano dla nadleśnictwa na okres:
Nadleśnictwo Lubień – 01.10.1968 r. – 31.09.1978 r.,
Nadleśnictwo Łęczno – 01.10.1967 r. – 31.09.1977 r.,
Nadleśnictwo Meszcze – 01.10.1967 r. – 31.09.1977 r.,
Nadleśnictwo Nagórzyce – 01.10.1969 r. – 31.09.1979 r.
W tym okresie zmniejszyła się powierzchnia Nadleśnictwa Nagórzyce w związku z wylesieniem i przeznaczeniem pod budowę Zbiornika Sulejowskiego ok. 800 ha gruntów leśnych. Jednocześnie, w wyniku reorganizacji struktury Lasów Państwowych, z dniem 01.01.1975 r. utworzono jedno czteroobrębowe Nadleśnictwo Piotrków z gruntów nadleśnictw: Lubień, Łęczno, Meszcze i Nagórzyce. Obręby uzyskały nazwy poprzednich nadleśnictw.
W podziale na gospodarstwa uwzględniono potrzebę podziału lasów według funkcji. Utworzono następujące gospodarstwa:
Nadleśnictwo Łęczno
- lasów grupy I – lasów krajobrazowych,
- lasów grupy I – lasów masowego wypoczynku,
- lasów grupy II – lasów gospodarczych,
- drzewostanów nasiennych wyłączonych.
Nadleśnictwo Lubień
- lasów grupy II – lasów gospodarczych,
- drzewostanów nasiennych wyłączonych.
Nadleśnictwo Meszcze
- lasów rezerwatowych,
- lasów grupy I – lasów krajobrazowych
- lasów grupy II – lasów gospodarczych,
- drzewostanów nasiennych wyłączonych.
Nadleśnictwo Nagórzyce
- lasów rezerwatowych,
- lasów grupy I – lasów krajobrazowych,
- lasów grupy I – lasów strefy zieleni wysokiej,
- lasów grupy I – lasów masowego wypoczynku,
- lasów grupy II – lasów gospodarczych,
- drzewostanów nasiennych wyłączonych.
Lasy zagospodarowane były głównie zrębowo, jedynie w Nadleśnictwach Meszcze i Nagórzyce, na siedliskach lasowych w nieznacznym stopniu stosowano rębnie częściowe i gniazdowe.
Kolejny plan urządzenia lasu dla Nadleśnictwa Piotrków sporządzono na okres 01.01.1982 r. – 31.12.1991 r. Z dniem 01.01.1992 r., Zarządzeniem nr 21 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych, Nadleśnictwo Piotrków zostało podzielone na dwa nadleśnictwa: Piotrków i Łęczno. W skład Nadleśnictwa Piotrków weszły obręby Meszcze i Nagórzyce, a Nadleśnictwo Łęczno utworzono z obrębów Lubień i Łęczno. Plany urządzenia lasu dla tych nadleśnictw wykonano na okres 01.01.1996 r. – 31.12.2005 r.